Przepisy spadkowe kodeksu cywilnego przewidują jedną formę umowy wyłączającą dziedziczenie ustawowe po przyszłym spadkodawcy – tj.  umowę o zrzeczenie się dziedziczenia. Zawarcie takiej umowy możliwe jest jeszcze za życia potencjalnego spadkodawcy, pomiędzy nim a przyszłym spadkobiercą. Z uwagi na fakt, iż umowa taka nie spełniała potrzeb klientów kancelarii (spowodowałaby zwiększenie masy spadkowej, w odniesieniu do której roszczenia o zachowek mogliby wystosować pozostali spadkodawcy) koniecznym stało się przeanalizowanie możliwości zawarcia umowy o zrzeczenie się samego zachowku.

W doktrynie, jak i w orzecznictwie prezentowane są poglądy zarówno zezwalające na zawarcie umowy o zrzeczeniu się prawa do zachowku, jak i niedopuszczające takiej czynności prawnej jako sprzecznej z przepisem art. 1048 kodeksu cywilnego. Przeciwnicy umowy o zrzeczenie się prawa do zachowku wskazują, iż fakt nie wyrażenia wprost takiej możliwości w kodeksie cywilnym przez ustawodawcę jest jego świadomym działaniem wykluczającym taką możliwość. Pogląd ten motywują faktem, że poprzednio obowiązująca ustawą prawo spadkowe zawierała przepis wprost dopuszczający możliwość zawarcia umowy o zrzeczenie się zachowku, a ustawodawca świadomie nie przeniósł tego przepisu do kodeksu cywilnego.

Z powyższym poglądem nie zgodził się jednak Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 17 marca 2017 r. w sprawie o sygnaturze akt III CZP 110/16, który orzekł, że dopuszczalnym jest zawarcie umowy zrzeczenia się prawa do zachowku właśnie na podstawie przepisu art. 1048 kodeksu cywilnego. Sąd stwierdził, iż przez sam fakt nieuregulowania tej kwestii w ustawie nie można dochodzić zakazu zawarcia takiej umowy. Co więcej umowę o zrzeczeniu się prawa do zachowku należałoby rozpatrywać jako „umowę o spadek” – tj. rodzaj umowy o zrzeczeniu się dziedziczenia w myśl przepisu art. 1048 kodeksu cywilnego.

Mając na uwadze powyższe, zgodnie z ogólną regułą prawa, według której to co nie jest zabronione jest dozwolone należy przyjąć za dopuszczalne zawarcie umowy o zrzeczenie się prawa do zachowku.

Jeśli mowa zaś o skutkach takiej umowy na masę spadkową, należy wskazać za Sądem Najwyższym, iż „umowa o zrzeczenia się prawa do zachowku zwiększa swobodę testowania przyszłego spadkodawcy o wartość zachowku, a jednocześnie zmniejsza obciążenie spadku długiem o pokrycie roszczeń o zachowek. Ma to szczególne znaczenie przy planowaniu sukcesji pokoleniowej w przedsiębiorstwie, gdzie realizacja roszczeń zachowkowych może zagrozić płynności finansowej przedsiębiorstwa i jego integralności gospodarczej, a w skrajnych przypadkach prowadzić do likwidacji przedsiębiorstwa, wbrew woli spadkodawcy co do losów majątku po jego śmierci. Umowy takie są przy tym instrumentem pozwalającym zminimalizować, czy też w ogóle wyeliminować spory co do sukcesji powstające w praktyce po śmierci spadkodawcy” (SN III CZP 110/16).

Umowa taka dla swojej ważności powinna być zawarta w formie aktu notarialnego.