Zaciąganie różnorodnych zobowiązań o charakterze majątkowym ma nieodłączny związek z funkcjonowaniem we współczesnym świecie. Powstanie zobowiązania oznacza, że jego strony zobligowane są do spełnienia określonego w danej umowie świadczenia, co w przypadku konsumentów najczęściej polega na uregulowaniu należności za usługi bądź dostarczane towary. Niejednokrotnie dochodzi do sytuacji, w których konsument nie wypełnia ciążących na nim z tego tytułu obowiązków i nie spłaca wymagalnych zobowiązań. Często stan taki utrzymuje się dłuższy czas, co powoduje powstanie spirali zadłużenia, a to w długofalowej perspektywie prowadzi do upadłości konsumenckiej. Postępowanie mające na celu ogłoszenie upadłości konsumenckiej pełni dwie bardzo ważne funkcje. Pierwszą z nich jest oddłużeniowa, drugą zaś stanowi funkcja windykacyjna.

Jako upadłość konsumencką należy rozumieć postępowanie upadłościowe, którego celem jest redukcja zadłużenia danej osoby fizycznej (konsumenta) nieposiadającej statusu przedsiębiorcy. Jednak z procedury skorzystać mogą także osoby fizyczne, które uprzednio powadziły działalność gospodarczą, która została faktycznie zakończona oraz wykreślona z rejestru.  Upadłość konsumencka składa się z kilku etapów tj. z likwidacji majątku osoby ubiegającej się o ogłoszenie upadłości, przygotowania oraz wykonania planu spłaty wierzyciel oraz oddłużenia polegającego na umorzeniu zobowiązań, których uregulowanie w inny sposób jest niemożliwe. Po ogłoszeniu upadłości majątek dłużnika wchodzi w skład masy upadłościowej, którą zarządza wyznaczony przez sąd syndyk. Warto podkreślić, że w skład masy upadłościowej wchodzi także wynagrodzenie dłużnika z uwzględnieniem części niepodlegającej zajęciu. Nie ma ponadto możliwości zbycia przedmiotów niezbędnych do prowadzenia gospodarstwa domowego. Szereg tych działań dąży do spieniężenia istniejącego majątku dłużnika celem zaspokojenia wierzycieli.

Dłużnik wnoszący o ogłoszenie wobec niego upadłości konsumenckiej zobowiązany jest wykazać swoją niewypłacalność, co należy rozumieć jako stan, w którym utracił on zdolność zaspakajania wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Niezbędnym jest złożenie do właściwego sądu rejonowego (wydziału gospodarczego) wniosku na formularzu. W toku procedury dłużnik przedkłada sądowi szereg dokumentów m. in. wykaz majątku oraz informacje o wszelkich zaciągniętych pożyczkach i kredytach, wyszczególnienie wierzycieli oraz dłużników, a także inne dowody potwierdzające zdarzenia powodujące popadnięcie w stan niewypłacalności. Sąd bada zgromadzony w sprawie materiał, a następnie wydaje w sprawie postanowienie o upadłości lub o oddaleniu wniosku. Sąd wydając postanowienie o upadłości ustala skład i wartość majątku dłużnika. W dalszej kolejności przygotowywana jest lista wierzytelności, a następnie dochodzi do sprzedaży majątku dłużnika, a w konsekwencji do zaspokojenia wierzycieli. Co ważne, dłużnik nie mógł doprowadzić do stanu niewypłacalności umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa. Doprowadzi to bowiem do oddalenia przez sąd przedmiotowego wniosku.

Należy mieć także na uwadze, że sąd oddali wniosek, jeżeli w ciągu 10 lat przed jego złożeniem toczyło się już wobec danej osoby postępowanie upadłościowe i zostało umorzone z przyczyn innych niż wniosek dłużnika, gdy plan spłaty wierzycieli został uchylony, gdy nie złożono w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości wbrew przepisom ustawy lub gdy czynność prawna dłużnika została prawomocnie uznana za dokonaną z pokrzywdzeniem wierzycieli. Wniosek zostanie także oddalony, jeżeli podane przez dłużnika dane są niezgodne z prawdą bądź niezupełnie, jednak wyjątek stanowią w niniejszym przypadku względu słuszności jak i względu humanitarne.

Upadłość konsumencka jest realną szansą na poprawę sytuacji majątkowo-bytowej dla osób, które popadły w tarapaty finansowe i nie są w stanie regulować swoich zobowiązań na bieżąco. Nadmienić trzeba, że rozwiązanie to jest także atrakcyjne z punktu widzenia wierzycieli z uwagi na możliwość spłacenia przysługujących im wierzytelności.