Wśród członków zarządu spółek z ograniczoną odpowiedzialnością często panuje mylne przeświadczenie, jakoby złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości chroniło ich przed osobistą odpowiedzialnością za długi spółki. Koncepcja ta nie jest jednak prawdziwa, gdyż złożenie takiego wniosku chroni członków zarządu jedynie, gdy zostało złożone w odpowiednim czasie.

Zgodnie z przepisem art. 299 § 1 kodeksu spółek handlowych – jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania. Członek zarządu może się uwolnić od odpowiedzialności jeśli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości. Innymi okolicznościami zwalniającymi członka zarządu z odpowiedzialnością są wydanie postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo zatwierdzenie układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu.

Kiedy członek zarządu jest zobowiązany złożyć wniosek?

Wniosek powinien zostać złożony nie później, niż w terminie trzydziestu dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości. Za podstawę złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości uznaje się stan niewypłacalności dłużnika (art. 10 ustawy prawo upadłościowe). Dłużnik jest niewypłacalny w momencie, w którym utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych.  Domniemywa się, że dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest niewypłacalna także wtedy jego zobowiązania pieniężne przekraczają wartość jego majątku, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące.

Dla określenia, czy dłużnik jest niewypłacalny, nie ma znaczenia to, czy nie wykonuje wszystkich zobowiązań pieniężnych, czy tylko niektóre z nich. Nie ma też znaczenia wielkość niewykonalnych przez dłużnika zobowiązań. Nawet bowiem niewykonanie zobowiązań o niewielkiej wartości oznacza jego niewypłacalność w rozumieniu prawa upadłościowego Dla określenia, czy istnieją podstawy ogłoszenia upadłości istotne znaczenie ma wyłącznie to, czy dłużnik nie wykonuje wymagalnych zobowiązań (tak chociażby Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 12 kwietnia 2018 r., I FSK 1359/16). Złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości przez członka zarządu w terminach określonych powyżej (przepisy ustawy prawo upadłościowe) może zwolnić członka zarządu z odpowiedzialności za zobowiązania spółki.

Fakt niezłożenia wniosku przez członka zarządu nie musi jednak przesądzać o jego odpowiedzialności. Członek zarządu może bronić się, wskazując, iż niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z jego winy, albo że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewydania postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo niezatwierdzenia układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu wierzyciel nie poniósł szkody. Z analizy orzecznictwa wynika zaś, że okolicznością usprawiedliwiającą niezgłoszenie wniosku o upadłość może być np. ciężka choroba członka zarządu.