Praktyka pokazuje, iż większość z przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą na terytorium Polski miało bądź będzie miało w przyszłości problemy z odzyskaniem należności od któregoś z kontrahentów. Z takim samym problemem może się także spotkać każda osoba fizyczna działająca w nieprofesjonalnym obrocie prawnym. Przydatną wobec powyższych sytuacji może okazać się wiedza jak w najbardziej skuteczny dla nas sposób próbować odzyskać należności.

W początkowej fazie, gdy dojdzie do sytuacji w którejś podmiot będący z nami w stosunku zobowiązaniowym zalega z płatnościami, warto przed wstąpieniem na drogę sądową wystosować do kontrahenta wezwanie do zapłaty. Z odpowiednimi zastrzeżeniami dotyczącymi ewentualnych konsekwencji bądź sporządzone przez profesjonalnego pełnomocnika, często przynoszą odpowiedni skutek bez konieczności przechodzenia przez cały proces postępowania sądowego. Co więcej, uprzednie wezwanie dłużnika do zapłaty chroni nas od zarzutu tzw. „złośliwego powództwa” i konieczności poniesienia kosztów sądowych w sytuacji, gdy dłużnik uzna nasze roszczenie przy pierwszej czynności procesowej.

Jeśli powyższe wezwania nie pomogą należy skierować pozew do właściwego miejscowo i rzeczowo sądu. W zależności od źródła naszej należności, dowodów jakimi dysponujemy a także kwoty którą chcemy odzyskać postępowanie w tym przedmiocie może toczyć się w różnych trybach przewidzianych przez Kodeks Postępowania Cywilnego.

Pozew w postępowaniu nakazowym należy wnieść jeśli dysponujemy odpowiednimi ustawowo określonymi dokumentami na jego potwierdzenie. Według regulacji kodeksowych mogą nimi być dokumenty urzędowe, zaakceptowany przez dłużnika rachunek, wezwanie do zapłaty wraz z pisemnym oświadczeniem dłużnika o uznaniu długu czy chociażby weksel (szerzej na ten temat: art. 485 Kodeksu Cywilnego). Skorzystanie z postępowania nakazowego jest korzystne dla wierzyciela z paru względów. Jednym z nich jest możliwość uiszczenia ¼ wysokości opłaty sądowej od pozwu, którą musiałby wnieść w normalnym trybie. Kolejną fakt, iż sąd bez przeprowadzania rozprawy, jeśli dysponuje odpowiednimi dowodami wyda nakaz zapłaty, który w chwili wystawienia stanowi tytuł zabezpieczenia wykonalny bez nadawania mu klauzuli wykonalności. Co więcej, w wypadku wniesienia przez pozwanego zarzutów od nakazu zapłaty, będzie on zobligowany do wniesienia pozostałych ¾ opłaty sądowej, co przy wysokich roszczeniach może go do tego zniechęcić.

Jeśli wierzyciel nie dysponuje określonymi w kodeksie dokumentami potrzebnymi do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, może wnieść pozew w postępowaniu uproszczonym. Tryb ten będzie dostępny przy roszczeniach wynikających z umów (jeśli sporna wierzytelność nie będzie większa niż 10 tys. zł) bądź niezależnie od wartości przedmiotu sporu, przy roszczeniach wynikających z umów najmu lokali mieszkalnych. Tryb ten również korzystny jest ze względu na wysokości opłat sądowych od pozwu – które określone kwotowo, są korzystniejsze od opłat stosunkowych obowiązujących w tradycyjnym postępowaniu. Warto mieć na uwadze, iż wniesienie pozwu w postępowaniu uproszczonym wymaga zastosowania specjalnie przeznaczonego do tego formularza. Jeśli sąd da wiarę naszym twierdzeniom, postępowanie to zakończy się wydaniem orzeczenia nakazującego dłużnikowi zapłatę dochodzonej przez nas kwoty.

Należy mieć na uwadze, iż w przypadku gdy sąd uzna, iż nasze roszczenie nadaje się do rozpoznania w postępowaniu upominawczym – dokona wyboru tego trybu z urzędu. Zastosowanie przez sąd tego trybu jest o tyle korzystne, iż sąd jeśli uzna że nasze roszczenia są wiarygodne, bez wyznaczenia rozprawy wyda nakaz zapłaty, który dostarczy pozwanemu. Rozpatrzenie przez sąd postępowania w tym trybie jest o tyle korzystne, iż może zakończyć się wydanym od razu nakazem zapłaty, bez przeprowadzenia rozprawy i bez wysłuchania pozwanego. Dodatkowo dowody wnoszone w tym postępowaniu nie muszą spełniać sformalizowanych wymogów, z którymi mamy do czynienia w postępowaniu nakazowym. W wypadku gdy pozwany nie złoży od niego sprzeciwu w ustawowym terminie, nasz nakaz zyska status prawomocnego, co pozwoli nam rozpocząć wobec dłużnika egzekucje. Co więcej sąd z urzędu będzie zobligowany zwrócić nam ¾ uiszczonej opłaty od pozwu jeśli nakaz zapłaty się uprawomocni.