Nowelizacja ustawy o związkach zawodowych, która wejdzie w życie dnia 01 stycznia 2019 roku rozszerzy katalog podmiotów mających prawo tworzenia oraz wstępowania w związki zawodowe. Ustawa wprowadzi także procedurę weryfikacji liczebności zakładowej organizacji związkowej.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że zgodnie z nowelizacją uprawnienia zakładowej organizacji związkowej przysługują organizacji zrzeszającej co najmniej 10 członków będących pracownikami u pracodawcy objętego działaniem tej organizacji lub innymi niż pracownicy osobami wykonującymi pracę zarobkową, które świadczą pracę przez co najmniej 6 miesięcy na rzecz pracodawcy objętego działaniem tej organizacji. Powyżej zdefiniowana organizacja będzie miała obowiązek przedstawienia pracodawcy co 6 miesięcy (według stanu na 30 czerwca oraz 31 grudnia) w terminie do 10 dnia miesiąca następującego po tym okresie, informacji o liczbie członków danej zakładowej organizacji związkowej. Jeżeli jednak organizacja została utworzona w ciągu 6-miesięcznego okresu sprawozdawczego, przedstawia ona pracodawcy pierwszą informację o liczbie członków (według stanu na dzień złożenia informacji) w terminie 2 miesięcy od dnia utworzenia organizacji związkowej. Sankcja za niedopełnienie obowiązku jest poważna, bowiem organizacji, która nie wypełniła w terminie zobowiązania, nie przysługują uprawnienia zakładowej organizacji związkowej do czasu wykonania tych obowiązków.

Informacja o liczebności jest udostępniana przez pracodawcę do wglądu innej działającej u niego organizacji związkowej na pisemny wniosek tej organizacji. Należy pamiętać, że jeżeli osoba wykonująca pracę zarobkową należy do więcej niż jednej zakładowej organizacji związkowej u danego pracodawcy, przy ustalaniu liczby członków zrzeszonych w organizacji związkowej, może być ona uwzględniona tylko jako członek jednej wskazanej przez siebie zakładowej organizacji związkowej.

Warto wiedzieć, że pracodawca lub działająca u niego organizacja związkowa może zgłosić pisemne zastrzeżenie co do liczebności danej zakładowej organizacji związkowej w terminie 30 dni od dnia przedstawienia przez tę organizację informacji. W przypadku zgłoszenia wskazanego powyżej zastrzeżenia, zakładowa organizacja związkowa, wobec której zostało ono zgłoszone, występuje do sądu rejonowego – sądu pracy właściwego ze względu na siedzibę pracodawcy z wnioskiem o ustalenie liczby członków na ostatni dzień danego półrocza. Organizacji związkowej, która w terminie 30 dni od dnia zgłoszenia zastrzeżenia nie wystąpiła do sądu, nie przysługują uprawnienia zakładowej organizacji związkowej do czasu wykonania tego obowiązku. Co więcej, zakładowa organizacja związkowa może również z własnej inicjatywy wystąpić z wnioskiem o ustalenie liczby członków. W takim przypadku sąd wydaje w tej sprawie orzeczenie w terminie 60 dni od dnia złożenia wniosku, w trybie nieprocesowym. Co ciekawe, w toku postępowania sądowego do przetwarzania danych ujawniających przynależność związkową osób wykonujących pracę zarobkową jest upoważniony wyłącznie sąd oraz osoby działające w imieniu zakładowej organizacji związkowej, która złożyła wniosek o ustalenie liczby jej członków.

Przy ustalaniu uprawnień organizacji związkowej bierze się pod uwagę odpowiednio liczbę jej członków podaną w informacji przez zoz albo liczbę tych członków ustaloną przez sąd. Warto podkreślić, że zmiany stanu liczbowego, które nastąpią w ciągu 6-miesięcznego okresu sprawozdawczego, pozostają bez wpływu na te uprawnienia.

Jeżeli uprzednio zgłoszone przez pracodawcę lub zakładową organizację związkową zastrzeżenie co do liczebności danej zakładowej organizacji związkowej okazało się bezpodstawne, ponowne zgłoszenie przez te podmioty zastrzeżenia co do liczebności tej samej organizacji związkowej może nastąpić nie wcześniej niż po upływie roku od dnia uprawomocnienia się orzeczenia w sprawie ustalenia liczby członków tej organizacji.