W związku z jedną z ostatnio prowadzonych spraw przez kancelarię rozważaliśmy kwestię, czy przekształcenie spółki w trybie przepisu art. 551 § 1 kodeksu spółek handlowych powoduje konieczność nadania klauzuli wykonalności na rzecz nowego podmiotu? Ujmując rzecz prościej, czy przekształcenie jednego z naszych klientów ze spółki jawnej w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością powoduje, że musi on wystąpić do sądu o nadanie klauzuli wykonalności na nową spółkę na nakazie zapłaty wystawionym na rzecz spółki jawnej.

Przepis art. 788 § 1 kodeksu postępowania cywilnego (dalej: kpc) mówi, że jeśli uprawnienie lub obowiązek po powstaniu tytułu egzekucyjnego lub w toku sprawy przed wydaniem tytułu przeszły na inną osobę, sąd nada klauzulę wykonalności na rzecz lub przeciwko tej osobie, gdy przejście to będzie wykazane dokumentem urzędowym lub prywatnym z podpisem urzędowo poświadczonym. W praktyce kontrowersje budziła kwestia czy w przypadku przekształcenia spółki jawnej, partnerskiej, komandytowej, komandytowo – akcyjnej, z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki akcyjnej w inną spółkę prawa handlowego (w myśl przepisu art. 551 § 1 kodeksu spółek handlowych – dalej: ksh) będzie miał zastosowanie przepis art. 788 § 1 kpc.

Nad sprawą pochylił się Sąd Najwyższy podejmując dnia 29 listopada 2017 r. uchwałę Izby Cywilnej, w której wskazał, iż „Przepis art. 788 § 1 kpc nie ma zastosowania w razie przekształcenia spółki handlowej w inną spółkę handlową na podstawie art. 551 § 1 ksh” (uchwała SN III CZP 68/17).

Czy powyższe oznacza, że przekształcona spółka nie ma możliwości prowadzenia egzekucji z tytułów egzekucyjnych wystawionych na spółkę w poprzedniej formie prawnej? Nic bardziej mylnego. Egzekucje można prowadzić na podstawie starego tytułu egzekucyjnego wystawionego na spółkę przed przekształceniem. Wynika to z tego, że przekształcenie organizacyjno – prawne w trybie przepisu art. 551 § 1 ksh nie prowadzi do powstania nowego podmiotu, a co za tym idzie nie ma podstaw do stosowania przepisu art. 788 § 1 kpc.

Za wskazaną powyżej uchwałą Sądu Najwyższego warto wskazać, że „skoro przekształcenie nie powoduje zmiany stron w procesie, to wszelkie orzeczenia, które były wiążące dla spółki przekształcanej obowiązują spółkę przekształconą bez konieczności uzyskania na nie klauzuli wykonalności na podstawie przepisu art. 788 kpc. W rezultacie orzeczenia wydane w postępowaniach z udziałem spółki przekształcanej wiążą spółkę przekształconą (uchwała SN III CZP 68/17).

Oczywistym jest zatrm, że ta sama zasada będzie obowiązywała także w przypadku, w którym to przekształcana spółka była pozwaną w sprawie.

Należy mieć na uwadze, że powyższa reguła nie ma zastosowania do przekształcenia jednoosobowej działalności gospodarczej bądź spółki cywilnej w spółkę prawa handlowego – jako, że są one oparte na konstrukcji sukcesji praw i obowiązków na rzecz spółki przekształconej. W takim przypadku nowy podmiot będzie zmuszony wystąpić o klauzulę wykonalności na rzecz nowo powstałej spółki.