Osoby powołane do spadku z mocy testamentu bądź na podstawie dziedziczenia ustawowego mogą stanąć przed dylematem, czy aby na pewno spadek przyjmować. Wątpliwości będą większe w sytuacji, gdy nie byliśmy blisko związani z osobą zmarłą i nie mamy wiedzy na temat jej sytuacji majątkowej oraz ewentualnych składników majątkowych. Warto bowiem pamiętać, że w skład spadku wchodzą również długi spadkodawcy. Czasem więc należy rozważyć czy przyjęcie spadku jest w ogóle dla nas korzystne.

Obowiązujące przepisy określają terminy w których powinniśmy złożyć oświadczenie woli w zakresie przyjęcia spadku. Zasadniczo oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania.  Co ważne wiedza spadkobiercy o tytule swojego powołania nie musi pokrywać się z datą śmierci spadkodawcy. Tak będzie w sytuacji gdy nie pozostawaliśmy w bliskich relacjach ze zmarłym i na przykład nie wiedzieliśmy o jego śmierci.

Przepisy rozróżniają również dwa rodzaje przyjęcia spadku. Pierwsze to przyjęcie spadku wprost, a więc przyjęcie spadku bez ograniczenia za długi spadkowe, co w praktyce oznacza, że w sytuacji gdy długi pozostawione przez zmarłego przewyższają wartość pozostawionego przez niego majątku to my będziemy mogli odpowiadać całym swoim majątkiem za ich spłatę. Drugi rodzaj przyjęcia spadku to przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza. W takim wypadku ograniczamy swoją odpowiedzialność do wartości czynnej spadku i zasadniczo nie odpowiadamy swoim osobistym  majątkiem za ewentualne długi spadkowe ponad wartość otrzymanego spadku. Trzecią drogą jest złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku. W takim wypadku jesteśmy wyłączeni z dziedziczenia, jednak co ważne takie wyłączenie nie odnosi bezpośrednio skutku wobec naszych zstępnych (dzieci), o czym niżej.

Od zmiany która weszła w życie 18 października 2015 roku przepisy przewidują pewną ochronę dla osób, które nie zachowały ustawowego terminu do złożenia odpowiedniego oświadczenia, a więc wiedziały o tym że są spadkobiercami i nic nie zrobiły przez okres 6 miesięcy. Jeśli nie zachowaliśmy przepisanego terminu i nie złożyliśmy żadnego oświadczenia to przyjmuje się, że spadek przyjęliśmy z dobrodziejstwem inwentarza.

Oświadczenia o których była wyżej mowa można złożyć tak w sądzie jak i przed notariuszem i będą one wywierać te same skutki prawne. Warto również dodać, że jeśli z różnych względów spadek postanowiliśmy odrzucić a mamy małoletnie dzieci, bądź jeszcze nienarodzone ale już poczęte i również nie chcemy by one dziedziczyły, to takie oświadczenie również powinniśmy złożyć w ich imieniu. W Uchwale Sądu Najwyższego z dnia 22 maja 2018 r. , III CZP  102/17Z Sąd ten wskazał, że złożenie przez rodziców w imieniu małoletniego dziecka oświadczenia o odrzuceniu spadku jest czynnością przekraczającą zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka, co w konsekwencji rodzi konieczność wystąpienia do sądu rodzinnego o wyrażenie zgody na złożenie takiego oświadczenia w imieniu dziecka. Zstępni pełnoletni  oświadczenie o odrzuceniu spadku składać mogą sami.