Krajowy Rejestr Długów a Rejestr Dłużników Niewypłacalnych

Stan prawny na dzień 31 grudnia 2018 r.

W obecnych czasach istnieje wiele organów oraz innych wykwalifikowanych podmiotów prowadzących rejestry gromadzące informacje gospodarcze, a dostęp do rzetelnych i aktualnych informacji o niewypłacalności jest coraz szybszy. Mając na uwadze wielość rejestrów można powziąć wątpliwości co do zawartości, uprawnień oraz zasad działania każdego z nich. W związku z tym warto przyjrzeć się różnicom pomiędzy Rejestrem Dłużników Niewypłacalnych (RDN) a biurami informacji gospodarczej takimi jak Krajowy Rejestr Długów (KRD), Krajowy Rejestr Dłużników ERIF czy Krajowe Biuro Informacji Gospodarczej (KBIG).

Rejestr Dłużników Niewypłacalnych wprowadzony został przez Ustawę o Krajowym Rejestrze Sądowym, zaś KRD oraz ERIF są biurami informacji gospodarczej prowadzonymi najczęściej w formie spółki akcyjnej. Tak więc RDN stanowi rejestr państwowy, zaś pozostałe są danymi gromadzonymi przez prywatne podmioty gospodarcze. Każde z BIG-ów prowadzi własną bazę danych. Na mocy Ustawy o Biurach Informacji Gospodarczej złożenie wniosku do jednego z nich pozwala na uzyskanie danych ze wszystkich biur, a co więcej możliwym jest także zasięgnięcie danych z takich rejestrów jak KRS, CEiDG, PESEL czy REGON. Z kolei Krajowy Rejestr Sądowy to rodzaj rejestru prowadzonego przez sądy rejonowe oraz Ministerstwo Sprawiedliwości. Gromadzone są tam wszelkie informacje na temat przedsiębiorców, spółek, instytutów, przedsiębiorstw państwowych, organizacji oraz stowarzyszeń. Jest to rejestr w pełni jawny oraz bezpłatny zarówno dla innych przedsiębiorców jak i zwykłych konsumentów.

Biuro przechowuje informacje o dłużnikach, jeżeli zostanie spełniony łącznie szereg przesłanek. Po pierwsze, zobowiązanie powstało w związku z określonym stosunkiem prawnym, a łączna kwota wymagalnych zobowiązań dłużnika wynosi co najmniej 200 zł lub 500 zł (w przypadku dłużnika – przedsiębiorcy). Zobowiązanie musi być wymagalne od co najmniej 30 dni oraz upłynął miesiąc od dnia wysłania przez wierzyciela listu upominającego o zapłacie, tym samym ostrzegającego o możliwości wpisania dłużnika do rejestru. Zważając na rozwijającą się technologię warto wskazać, że dostęp online możliwy jest jedynie do prywatnych biur informacji gospodarczej. Nie oznacza to jednak braku dostępu do RDN, bowiem każdy ma prawo złożyć wniosek o dostęp do KRS wraz
z podaniem numeru PESEL dłużnika oraz uiszczeniem stosownej opłaty.


W przypadku KRD czy ERIF każdy konsument raz na sześć miesięcy ma prawo bezpłatnego uzyskania informacji na temat swojej osoby, zaś w pozostałych przypadkach dostęp jest płatny. Należy dodatkowo pamiętać, że konsument nie ma możliwości sprawdzenia informacji dotyczących innych konsumentów.
Co ciekawe, wpisy w RDN są zaskarżalne. Właściwym środkiem jest skarga na orzeczenie referendarza. Od orzeczenia wydanego na skutek złożenia skargi przysługuje apelacja, zaś od niej kasacja. Z kolei przypadku biur informacji gospodarczej, jeżeli wpis jest niezgodny z ustawą o BIG, odpowiedzialność ponosi biuro, które zobowiązane jest do posiadania ubezpieczenia OC. W pozostałych przypadkach zainteresowanym przysługuje roszczenie bezpośrednio przeciwko wierzycielowi, w szczególności, gdy dana wierzytelność nie istnieje. W dwóch ostatnich  wskazanych przypadkach przysługuje dodatkowo skarga do sądu powszechnego.


Różnią się także zakresy przechowywanych danych. Mianowicie w RDN gromadzone są dane dłużnika (w tym jego PESEL lub REGON), podstawa wpisu, kwota długu oraz data wpisu do rejestru wraz z datą złożenia wniosku (o ile taki był złożony). Natomiast w rejestrach biur informacji gospodarczej przechowuje się dane dłużnika (w tym NIP lub REGON), kwotę długu oraz ewentualne informacje dotyczące posłużenia się podrobionym bądź cudzym dokumentem.
Z punktu widzenia dłużnika istotny jest czas przechowywania danych. W przypadku RDN dane wykreślane są z urzędu po upływie 10 lat od dokonania wpisu, zaś jeżeli w orzeczeniu prowadzonego postępowania upadłościowego został oznaczony krótszy termin zakazu prowadzenia działalności gospodarczej, wykreślenie może nastąpić na wniosek dłużnika po upływie tego terminu. Jeżeli chodzi o prywatne rejestry, wpisy wykreślane są na wniosek wierzyciela, na podstawie uzasadnionej informacji o nieistnieniu lub wygaśnięciu zobowiązania, po upływie 3 lat od ich ostatniej aktualizacji, lecz nie później niż po upływie 10 lat od dnia ich przekazania przez wierzyciela bądź gdy wierzyciel rozwiązał umowę z BIG lub zaprzestał prowadzenia działalności gospodarczej. Warto wskazać, że wierzyciel ma obowiązek w ciągu 14 dni zgłosić się do biura, jeżeli powziął informacje o częściowym lub całkowitym uregulowaniu długu, odzyskaniu utraconego dokumentu przez osobę uprawnioną, nieprawdziwości lub zmianie złożonej informacji gospodarczej. Dodatkowo wierzyciel jest zobowiązany poinformować biuro o tym, że dana wierzytelność została wykupiona przez podmiot zewnętrzny.