Egzekucja zasądzonych w Polsce alimentów na terenie Unii Europejskiej
Stan prawny na dzień 10 lipca 2019 r.
Głównym aktem prawnym regulującym kwestię egzekucji alimentów zasądzonych w Polsce poza granicami kraju tj. na terenie innych państw członkowskich Unii Europejskiej jest Rozporządzenie Rady (WE) nr 4/2009 z dnia 18 grudnia 2008 r. w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń oraz współpracy w zakresie zobowiązań alimentacyjnych.
W pierwszej kolejności koniecznym jest sporządzenie oraz skierowanie przez wierzyciela wniosku o wykonanie orzeczenia w sprawie zobowiązań alimentacyjnych do Sądu Okręgowego właściwego dla miejsca pobytu wierzyciela. Rozporządzenie wskazuje, że "wierzyciel" oznacza każdą osobę fizyczną, której należne są świadczenia alimentacyjne lub która występuje z roszczeniem o świadczenia alimentacyjne.
Wniosek sporządza się na właściwym formularzu. Wierzyciel może złożyć wniosek do sądu polskiego jedynie, gdy w Polsce ma miejsce pobytu. Warto podkreślić, że wniosek nie podlega opłacie, a wierzyciel nie ponosi kosztów prowadzenia egzekucji ani kosztów tłumaczenia dokumentów. Ponadto nie jest wymagana znajomość dokładnego adresu dłużnika. Należy jednak podać jak najwięcej informacji umożliwiających ustalenie dokładnego miejsca pobytu dłużnika (m.in. imię i nazwisko, data i miejsce urodzenia dłużnika, PESEL, numer ubezpieczenia społecznego, numer paszportu, zawód, numer telefonu, ostatni znany adres zamieszkania dłużnika za granicą, miejscowość, w której prawdopodobnie przebywa, obecny lub poprzedni pracodawca za granicą, informacje na temat posiadanego przez dłużnika majątku za granicą, nazwiska i adresy członków rodziny). Jeżeli przypuszczalny adres dłużnika nie jest znany, koniecznym będzie ponadto złożenie do Sądu wniosku o podjęcie działań polegających na pomocy w ustaleniu miejsca pobytu dłużnika.
Do wniosku egzekucyjnego należy załączyć odpis prawomocnego orzeczenia sądowego zasadzającego alimenty z adnotacją sądu o prawomocności wraz z klauzulą wykonalności, wyciąg z orzeczenia/ugody sądowej w sprawie zobowiązań alimentacyjnych wydawany przez sąd polski na formularzu zawierający informacje o wierzycielu, dłużniku oraz o zobowiązaniu alimentacyjnym (wypełnia sąd), zestawienie zaległości alimentacyjnych (w dwóch wersjach językowych), zaświadczenie o kontynuowaniu nauki (jeżeli dziecko uprawnione skończyło 16 lat), akt małżeństwa (gdy alimenty zasądzone na rzecz współmałżonka), międzynarodowe skrócone odpisy aktów urodzenia uprawnionych (w oryginale; gdy wnioskodawca zaznaczy, iż potrzebne są do egzekucji alimentów, zostaną wydane przez Urząd Stanu Cywilnego bez opłaty skarbowej), zupełne odpisy aktów urodzenia (gdy dzieci pochodzą ze związku pozamałżeńskiego) oraz numer rachunku bankowego.
Następnie polski sąd ustala za granicą organ centralny, któremu wniosek zostanie przekazany. Kompletny wniosek wraz z załącznikami sąd polski przekazuje do organu centralnego w państwie członkowskim, w którym dłużnik przebywa. Należy wiedzieć, że wniosek podlega prawu państwa, na terytorium którego alimenty mają być egzekwowane. Organ w innym państwie członkowskim, do którego został skierowany wniosek, potwierdza jego wpływ w terminie 30 dni od dnia otrzymania oraz zawiadamia o podjętych wstępnych działaniach. Ponadto w przypadku, gdy dodatkowe dokumenty bądź informacje okażą się potrzebne, organ wezwie do ich uzupełnienia. W terminie 60 dni od daty potwierdzenia wpływu wniosku wezwany organ centralny zobligowany jest poinformować wzywający organ centralny o stanie zaawansowania procesu rozpatrywania wniosku. O podjętych działaniach poinformowany zostanie również wnioskodawca.