Egzekucja alimentów za granicą

Stan prawny na dzień 10 lipca 2019 r.


Rozwiązanie problemu egzekucji alimentów z zagranicy zależy od tego, w jakim państwie zamierzamy tego dokonać, albowiem należy wziąć pod uwagę szereg obowiązujących aktów prawnych.

W pierwszej kolejności trzeba zapoznać się z procedurą łączącą Polskę z konkretnym państwem, a następnie skontaktować się z organem bądź instytucją pośredniczącą w wykonywaniu egzekucji. Niezbędnym jest skompletowanie wymaganych dokumentów wraz z tłumaczeniami. Następnie komplet dokumentacji należy złożyć, co nada sprawie bieg. Pamiętajmy o możliwości uzyskiwania informacji o dokonanych czynnościach przez od organów.
 
Co do zasady, wierzyciel alimentacyjny nie musi znać adresu dłużnika, jednak częstokroć brak jego wskazania uniemożliwia skuteczne przeprowadzenie egzekucji. W części państw istnieją narzędzia, które pozwalają na ustalenie aktualnego adresu dłużnika.

W większości państw członkowskich UE obowiązującym jest Rozporządzenie Rady (WE) 4/2009 z dnia 18 grudnia 2008 roku w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń oraz współpracy w zakresie zobowiązań alimentacyjnych. Cała procedura z tym związana została opisana w osobnym artykule.

Należy pamiętać także o istnieniu Konwencji Nowojorskiej o dochodzeniu roszczeń alimentacyjnych zagranicą z 1956 roku właściwej dla następujących państw: Algieria, Argentyna, Australia, Barbados, Białoruś, Bośnia i Hercegowina, Brazylia, Burkina Faso, Chile, Chorwacja, Czarnogóra, Dania, Ekwador, Estonia, Filipiny, Finlandia, Gwatemala, Haiti, Izrael, Kazachstan, Kirgistan, Kolumbia, Luksemburg, Macedonia, Maroko, Meksyk, Mołdawia, Monako, Niger, Norwegia, Nowa Zelandia, Pakistan, Portugalia, Republika Środkowo-Afrykańska, Serbia, Seszele, Sri Lanka, Surinam, Szwajcaria, Tajwan, Turcja, Ukraina, Urugwaj, Watykan oraz Zielony Przylądek. Jeżeli dłużnik alimentacyjny przebywa w państwie, które jest stroną Konwencji nowojorskiej, wierzyciel alimentacyjny może dochodzić roszczeń alimentacyjnych w oparciu o jej przepisy.
W trybie Konwencji podanie o przyjęcie wniosku wierzyciel kieruje do sądu okręgowego dołączając do niego wniosek w sprawie uzyskania świadczeń alimentacyjnych, pełnomocnictwo upoważniające właściwy organ zagraniczny do przeprowadzenia działań egzekucyjnych podpisany przez wierzyciela w obecności notariusza, odpis wyroku/ugody zasądzającego alimenty z poświadczeniem prawomocności i wykonalności wydawany na wniosek wierzyciela przez Sąd, który wydał orzeczenie, szczegółowy wykaz zaległości alimentacyjnych z rozbiciem na lata i miesiące, zupełny odpis aktu urodzenia dziecka oraz zaświadczenie
o kontynuowaniu nauki, skrócony odpis aktu małżeństwa, numer konta,  a także fotografie dłużnika, wierzyciela i dziecka.

Możliwym jest również dochodzenie alimentów na podstawie umowy dwustronnej, która dokładnie reguluje procedurę egzekucji świadczeń alimentacyjnych. Polska związana jest umowami dwustronnymi z krajami takimi jak Algieria, Białoruś, Chiny, Irak, Bośnia i Hercegowina, Chorwacja, Czarnogóra, Macedonia, Serbia, Koreańska Republika Ludowo-Demokratyczna, Kuba, Maroko, Mongolia, Rosja, Syria, Tunezja, Turcja, Ukraina oraz Wietnam.
Na terenie USA egzekucja alimentów odbywa się na zasadzie wzajemności w oparciu
o Komunikat z 18 listopada 1987 r. w sprawie ustalenia istnienia wzajemności pomiędzy Polską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki w zakresie wykonywania orzeczeń uwzględniających roszczenia o alimenty w sprawach ze stosunków rodzinnych. Egzekucja obejmuje w zasadzie tylko roszczenia na rzecz małoletnich dzieci. Dochodzenie alimentów na rzecz rodzica jest możliwe tylko w przypadku jednoczesnego dochodzenia alimentów na rzecz małoletniego dziecka. Podanie o przyjęcie wniosku wierzyciel kieruje do sądu okręgowego dołączając do niego odpis skrócony aktu urodzenia (dla dziecka ze związku małżeńskiego), odpis zupełny aktu urodzenia (dla dziecka spoza związku małżeńskiego), odpis orzeczenia (wyrok, postanowienie, ugoda) zasądzającego alimenty z poświadczeniem prawomocności i wykonalności, numer konta bankowego, aktualne zaświadczenie o kontynuowaniu nauki, zawierające prawdopodobną datę zakończenia nauki oraz fotografię dłużnika, wierzyciela i dziecka. Jeśli adres dłużnika nie jest znany należy złożyć odpowiedni wniosek o poszukiwanie osoby/majątku, a także odpis wyroku bądź ugody zasądzającej alimenty ze stwierdzeniem prawomocności i wykonalności. Dokumenty kierowane do Stanów Zjednoczonych Ameryki muszą zostać podpisane przez wnioskodawcę osobiście.

W Kanadzie wykonywanie orzeczeń odbywa się na zasadzie faktycznej wzajemności. Prowincje Kanady, w których mogą być wykonywane orzeczenia sądów polskich w sprawach alimentacyjnych to Manitoba, Saskatchewan, Terytoria Północno-Zachodnie, Jukon, Nowa Szkocja, Nowy Brunszwik, Wyspa Księcia Edwarda, Ontario, Nowa Fundlandia i Labrador oraz Alberta. W przypadku prowincji Quebec i Kolumbia Brytyjska, zasada wzajemności nie obowiązuje i realizacja roszczeń alimentacyjnych możliwa jest tylko na zasadzie dobrowolnego poddania się obowiązkowi przez osobę zobowiązaną.
W przypadku dochodzenia alimentów na terenie Kanady konieczna jest znajomość aktualnego adresu dłużnika. Podanie o przyjęcie wniosku wierzyciel kieruje do sądu okręgowego dołączając do niego wniosek o stwierdzenie wykonalności orzeczenia sądu polskiego oraz przeprowadzenie egzekucji, odpis wyroku/ugody zasądzającego alimenty z poświadczeniem prawomocności i wykonalności, pisemne oświadczenie wierzyciela złożone przed notariuszem o wysokości zaległych alimentów, odpis aktu urodzenia oraz zaświadczenie o kontynuowaniu nauki. Należy mieć na uwadze, że wszystkie dokumenty wysyła się do Kanady w 3 egzemplarzach. Konieczna jest legalizacja dokumentów przez sąd okręgowy, co dotyczy wyroku, dowodu doręczenia pozwanemu odpisu pozwu oraz poświadczonego przez notariusza oświadczenia o zaległościach alimentacyjnych. Po dokonaniu legalizacji w sądzie okręgowym wszystkie wymagane dokumenty podlegają tłumaczeniu na język angielski przez tłumacza przysięgłego. Następnie uwierzytelnienie następuje w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, a ostatecznie w Ambasadzie Kanady w Warszawie. Warto wiedzieć, że prowincja Ontario opracowała formularze, które stosuje się we współpracy z tą prowincją, jednakże wniosek sporządzony bez wykorzystania formularza także zostanie przyjęty. W odniesieniu do pozostałych prowincji i terytoriów wniosek może zostać sporządzony analogicznie do treści formularzy stosowanych przez prowincję Ontario.

Na końcu wspomnieć również należy o Konwencji o międzynarodowym dochodzeniu alimentów na rzecz dzieci i innych członków rodziny, sporządzonej dnia 23 listopada 2007 r. tzw. Konwencji Haskiej. Stronami Konwencji są Albania, Bośnia i Hercegowina, Czarnogóra, Norwegia, Turcja, Ukraina, USA. Powyższy wykaz nie uwzględnia państw członkowskich UE, do których ma zastosowanie rozporządzenie Rady (WE) Nr 4/2009. Konwencję stosuje się do zobowiązań alimentacyjnych wobec osoby, która nie ukończyła 21 lat, wynikających ze stosunków między rodzicami a dziećmi, do zobowiązań alimentacyjnych między małżonkami i byłymi małżonkami, w sytuacji gdy wniosek składany jest jednocześnie z wnioskiem o odzyskanie alimentów na rzecz uprawnionego poniżej 21 roku życia, a także do zobowiązań alimentacyjnych między małżonkami i byłymi małżonkami (z pewnymi wyłączeniami). Celem wykonania wyroku (postanowienia, ugody) w przedmiocie alimentów należy przedłożyć wniosek osoby uprawnionej o uznanie lub uznanie i wykonanie orzeczenia bądź też wniosek o wykonanie orzeczenia wydanego lub uznanego w państwie wezwanym, odpis wyroku (postanowienia, ugody), dokument stwierdzający wykonalność orzeczenia/ugody wydany przez właściwy sąd, poświadczony odpis dowodu doręczenia pozwanemu odpisu pozwu i wezwania na rozprawę albo dokumenty poświadczające, że pozwany został należycie powiadomiony o wydaniu orzeczenia i miał możliwość wniesienia środka zaskarżenia lub środka odwoławczego, szczegółowy wykaz zaległości alimentacyjnych z podziałem na lata i miesiące wraz z podaniem daty  wyliczenia, zaświadczenie ze szkoły bądź uczelni o kształceniu z informacją o planowanym końcu nauki oraz wzmianką o pobieranym stypendium (jeżeli uprawniony do alimentów ukończył 18 lat). Ponadto na żądanie właściwych organów zagranicznych do wniosku dołącza się oświadczenie o sytuacji osobistej i majątkowej osoby uprawnionej lub jego przedstawiciela ustawowego wraz z dokumentami potwierdzającymi informacje i dane zawarte w oświadczeniu.

Podsumowując wybór właściwych przepisów regulujących dochodzenie roszczeń alimentacyjnych od zobowiązanych zamieszkujących za granicą a także ścieżki postępowania uzależniony jest od kraju do którego wniosek będzie kierowany. Skorzystanie z usług profesjonalisty z pewnością pozwoli ułatwić i przyśpieszyć całą procedurę.