Obdarowanie przez darczyńcę przedmiotami o znacznej wartości nie zawsze oznacza jedynie same korzyści dla obdarowanego. Podatek, który może zostać naliczony do zapłaty może bowiem wynieść nawet 20 % nabytego prawa majątkowego lub rzeczy. Poza kilkoma przypadkami wymienionymi w ustawie, które wyłączają ten obowiązek – obdarowany co do zasady będzie zobligowany do zapłacenia podatku od darowizny (art. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn). Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy – z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia. Jeśli przedmiot darowizny uzasadnia zastosowanie szczególnej formy dla oświadczeń obu stron – obowiązek podatkowy powstanie z chwilą złożenia takich oświadczeń (art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn). Czy powstanie jednak obowiązek zapłaty podatku od darowizny w sytuacji gdy uczyniła ją osoba najbliższa?

Ustawa o podatku od spadków i darowizn przewiduje liczne zwolnienia od przedmiotowego podatku. Zwolnieniem najczęściej wykorzystywanym przez obdarowanych będzie to zawarte w art. 4a ust. 1 przedmiotowej ustawy, wedle którego zwolnieni od podatku są obdarowani małżonkowie, zstępni, wstępni, pasierbi, rodzice, ojczym i macocha, jeśli w terminie 6 miesięcy zgłoszą nabycie właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego (wyznaczanemu ze względu na miejsce zamieszkania obdarowanego). W przypadku niedotrzymania powyższego terminu, nabycie przez powyższe osoby rzeczy bądź praw majątkowych będzie podlegało opodatkowaniu na zasadach określonych dla osób zaliczanych do I grupy podatkowej (art. 4a ust. 3 o podatku od spadków i darowizn). Zgłoszenia dokonujemy na przeznaczonym do tego formularzu SD-Z2. Będziemy musieli w nim zawrzeć szczegółowe dane dotyczące osoby darczyńcy i obdarowanego a także opisać przedmiot darowizny. Jeśli osób obdarowanych jest więcej niż jedna – każda z nich musi złożyć osobne zgłoszenie do naczelnika urzędu skarbowego. W przypadku osób zaliczanych do pierwszej grupy podatkowej obowiązek zgłoszenia darowizny powstanie dopiero w momencie gdy wartość nabytych praw i rzeczy od jednej osoby w okresie 5 lat przekroczy kwotę 9 637 zł. Ustawa o podatku od spadku i darowizn przewiduje także w art. 4 szereg kazuistycznych sytuacji, w którym podmiot obdarowany będzie zwolniony od podatku.

Warto mieć świadomość, iż obowiązek składania zeznań podatkowych nie dotyczy przypadków, w których podatek pobierany jest przez płatnika (art. 17a ust. 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn), tak więc w przypadku gdy darowizna była dokonywana w formie aktu notarialnego, to do notariusza – jako płatnika będzie należało złożenie odpowiedniej deklaracji. Podsumowując, w przypadku gdy darowizna została dokonana między najbliższymi osobami w rozumieniu ustawy o podatku od spadków i darowizn, przy czym zostaną dochowane wszelkie formalności związane z zawiadomieniem odpowiedniego organu podatkowego, obdarowany nie będzie zobligowany do zapłaty.