W sytuacji gdy przedsiębiorca prowadzący jednoosobową działalności gospodarczą chciałby przekształcić swoją działalność w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, przekształcenie uregulowane w kodeksie spółek handlowych nie zawsze będzie jedynym słusznym i optymalnym rozwiązaniem. W okolicznościach, w których przedsiębiorcy zależy na czasie, sukcesja praw i obowiązków nie jest priorytetowa, a zaufanie wśród kontrahentów pozwala myśleć, że nie będzie problemów z przeniesieniem praw z zawartych umów na nowopowstałą spółkę warto zastanowić się nad znacznie tańszym rozwiązaniem w postaci wniesienia przedsiębiorstwa aportem do spółki.

Przedsiębiorstwem zgodnie z postanowieniami kodeksu cywilnego jest zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej. Obejmuje ono w szczególności: oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części, własność nieruchomości lub ruchomości, prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych, wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne, koncesje, licencje i zezwolenia, patenty i inne prawa własności przemysłowej, majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne, tajemnice przedsiębiorstwa oraz księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej (art. 551 Kodeksu Cywilnego). Tak rozumiane przedsiębiorstwo może być za pomocą jednej czynności prawnej wniesione jako aport do spółki.

W przeciwieństwie do formalnej procedury przekształcenia jednoosobowej działalności gospodarczej w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, w przypadku wniesienia przedsiębiorstwa aportem nie zachodzi pełna sukcesja praw i obowiązków z dotychczasowego podmiotu. Co do zasady o ile niektóre z praw z umów będą przechodziły automatycznie (w przypadku braku odmiennych zastrzeżeń umownych), przejście obowiązków wymaga zgody kontrahenta na zmianę strony umowy lub zawarcia nowych umów. Inaczej sytuacja wygląda w przypadku umów zawartymi z pracownikami przedsiębiorstwa. Zgodnie z postanowieniami kodeksu pracy w przypadku wniesienia przedsiębiorstwa aportem do spółki, spółka ta z mocy prawa staje się stroną dotychczasowych stosunków pracy (art. 231 kodeksu pracy). Podobnie jak w przypadku formalnego przekształcenia, także i w tym przedsiębiorca wnosząc aport staje się wspólnikiem spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

Korzystnym aspektem nabycia udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością poprzez wniesienie aportu w postaci przedsiębiorstwa jest fakt zwolnienia tego nabycia od podatku dochodowego od osób fizycznych a także brak opodatkowania podatkiem VAT (art. 21 ust. 1 pkt 121 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, art. 6 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług). Należy pamiętać, iż konieczność zapłaty powyższych podatków może jednak powstać w wyniku likwidacji jednoosobowej działalności gospodarczej. W przypadku takiej formy przekształcenia, ordynacja podatkowa nie przewiduje sukcesji praw i obowiązków podatkowych. Nabywca przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa odpowiada jednak całym swoim majątkiem solidarnie z podatnikiem za powstałe do dnia nabycia zaległości podatkowe związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, chyba że przy zachowaniu należytej staranności nie mógł wiedzieć o tych zaległościach (art. 112 § 1 ordynacji podatkowej).

Wniesienie aportem przedsiębiorstwa do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wiąże się także z dochowaniem formalności po stronie spółki. Określenie takiego aportu powinno nastąpić bowiem albo w umowie spółki, albo w uchwale o podwyższeniu kapitału zakładowego (art. 158 § 1 kodeksu spółek handlowych). Istotnym jest także określenie dokładniej wartości wnoszonego aportem przedsiębiorstwa. Zgodnie bowiem z postanowieniami kodeksu spółek handlowych jeżeli wartość wkładów niepieniężnych została znacznie zawyżona w stosunku do ich wartości zbywczej w dniu zawarcia umowy spółki, wspólnik, który wniósł taki wkład, oraz członkowie zarządu, którzy, wiedząc o tym, zgłosili spółkę do rejestru, obowiązani są solidarnie wyrównać spółce brakującą wartość (art. 175 § 1 kodeksu spółek handlowych).

Należy pamiętać, iż w zależności od tego jaki efekt przedsiębiorca chce uzyskać przekształcając swoją działalność – ma do wyboru kilka dróg. Wyboru jednej z nich powinno dokonać się po rzetelnej analizie przekształcenia nie tylko ze względu na aspekty prawne, ale także podatkowe, rachunkowe czy też administracyjne.