Łączenie postępowań w sprawach rodzinnych
Stan prawny na dzień 31 grudnia 2018 r.
Sądy są organami, które rozstrzygają najważniejsze sprawy rodzinne takie jak m.in. rozwód, władza rodzicielska, alimenty, kontakty z dzieckiem, ustalenie ojcostwa czy też podział majątku. Konieczność rozstrzygnięcia szeregu spraw rodzi pytanie, czy mogą być one rozpoznane w jednym postępowaniu sądowym czy też niezbędnym jest wszczęcie kilku osobnych. Należy wskazać, że część z powyższych zagadnień może podlegać łącznemu rozpoznaniu, lecz niektóre z nich wymagają osobnego rozpatrzenia.
Mając na uwadze obowiązujący stan prawny, wskazuje się, że w postepowaniach, których przedmiotem jest rozwód bądź ustalenie ojcostwa można rozstrzygnąć największą liczbę zagadnień. Postępowanie rozwodowe ma bowiem na celu kompleksowe uregulowanie sytuacji prawnej oraz majątkowej rodziny, stąd też sąd zajmuje się kilkoma zagadnieniami w ramach jednego postępowania. Wyjątkiem jest jednak podział majątku, który może być rozpoznawany w trakcie rozwodu jedynie w przypadku jego bezspornego podziału.
Przywołane powyżej postępowanie o ustalenie ojcostwa reguluje z kolei w sposób całościowy sytuację prawną dziecka, toteż w trakcie tego postępowania możliwym jest orzeczenie co do wykonywania władzy rodzicielskiej oraz ustalenia kontaktów, wysokości alimentów czy nadania dziecku nazwiska. Należy jednak pamiętać, że w rzeczonym postępowaniu niemożliwym jest orzeczenie rozwodu, separacji czy też dokonanie podziału wspólnego majątku. W dalszej kolejności wyjaśnienia wymaga, że Sąd nie rozpozna wspólnie sprawy o alimenty ze sprawami o władzę rodzicielską oraz kontakty z dzieckiem z uwagi na fakt, iż opisane postępowania różnią się trybem ich rozpoznawania. Alimenty rozpatrywane są w trybie procesowym, zaś władza rodzicielska oraz ustalenia dotyczące kontaktów z dzieckiem klasyfikowane są jako postępowania nieprocesowe. Należy pamiętać, że w procesie występują strony tj. powód oraz pozwany, zaś w postępowaniach nieprocesowych mamy do czynienia z wnioskodawcą oraz uczestnikiem.
Wspomniany powyżej tryb nieprocesowy charakteryzuje się większą niżeli w „procesie” inicjatywą Sądu tj. podejmowaniem działań z urzędu, stąd też w tym trybie rozpatruje się sprawy z zakresu władzy rodzicielskiej oraz kontaktów z dzieckiem. Małżonkowie podejmując decyzję o rozwodzie muszą wiedzieć, że poza przeprowadzeniem postępowania rozwodowego, czeka ich również kwestia uregulowania spraw dotyczących posiadanych przez nich małoletnich dzieci tj. alimentów, określenia władzy rodzicielskiej oraz ustalenia kontaktów z dziećmi. Niezależnie od władzy rodzicielskiej rodzice oraz ich dzieci mają prawo jak i obowiązek utrzymywania ze sobą kontaktów. Obecnie istniejące uregulowania rozdzielają kwestię władzy rodzicielskiej od ustalenia kontaktów z małoletnim.
Z powyższego wynika zatem, że ograniczenie lub pozbawienie władzy rodzicielskiej nie oznacza pozbawienia rodzica kontaktu z dzieckiem. Pamiętać przy tym należy, iż pozbawienie bądź ograniczenie władzy rodzicielskiej rodzica oraz ograniczenie lub zakazanie u kontaktów z dzieckiem wymaga przeprowadzenia dwóch postępowań sądowych. W aktualnie obowiązującym systemie prawnym możliwym jest połączenie rzeczonych spraw z uwagi na tożsamy skład orzekający, mianowicie w obydwu przypadkach postępowania toczą się przed jednym sędzią zawodowym. Wskazanym jest jednak wystąpienie z właściwym wnioskiem o połączenie tych spraw do wspólnego ich rozpoznania.
Wielość postępowań w sprawach rodzinnych wiąże się z potrzebą częstego stawiennictwa w sądzie. Należy także mieć na względzie, że w każdej oddzielnie prowadzonej sprawie niezbędnym jest przeprowadzenie osobnego postępowania dowodowego, mimo iż ich zakres oraz materia często się pokrywają z uwagi na zbliżony przedmiot postępowania. W konsekwencji może prowadzić to do powtórnego przeprowadzania dowodów, co z kolei przedłuża postępowanie sądowe.